Europejski Akt o Dostępności (EAA) to istotny kamień milowy na drodze do bardziej inkluzywnego świata cyfrowego. To przełomowe rozporządzenie, które ma zostać w pełni wdrożone do 2025 roku, ma na celu zapewnienie, że produkty i usługi w Unii Europejskiej będą dostępne dla wszystkich, w tym dla osób z niepełnosprawnościami. EAA obejmuje szeroki zakres obszarów – od stron internetowych i aplikacji mobilnych, po bankomaty i platformy e-commerce.

Akt ten nie tylko odpowiada na moralne zobowiązanie, jakim jest inkluzywność, ale także uwzględnia rosnące znaczenie dostępności w gospodarce. Wymuszając na firmach i instytucjach publicznych usuwanie barier, EAA sprzyja innowacjom i otwiera nowe możliwości na rynku cyfrowym.

Europejski Akt o Dostępności, który ma wejść w życie 28 czerwca 2025 roku, stawia przed Polską i innymi krajami UE wyzwanie budowy bardziej dostępnego i inkluzywnego społeczeństwa cyfrowego. Dyrektywa ta ma na celu zniesienie barier w swobodnym przepływie dostępnych produktów i usług w UE, które wynikają z rozbieżności w przepisach krajowych. Dzięki spójnemu podejściu do dostępności, dyrektywa zapewni wszystkim obywatelom Unii równy dostęp do wybranych produktów i usług.

Znaczenie dostępności cyfrowej

Przyspieszona przez pandemię COVID-19 transformacja cyfrowa uwydatniła, jak kluczowe jest zapewnienie dostępności produktów i usług cyfrowych. Dla wielu osób przebywających w izolacji to właśnie cyfrowa dostępność była jedyną drogą kontaktu ze światem zewnętrznym. Europejski Akt o Dostępności uznaje tę potrzebę i zakłada rozszerzenie dostępności także poza sektor publiczny – wpływając również na przedsiębiorstwa prywatne. To podejście wnosi nowy, ekonomiczny wymiar do tematu dostępności, zachęcając firmy do wdrażania zasad projektowania uniwersalnego, które uwzględniają potrzeby wszystkich użytkowników – także osób z niepełnosprawnościami i seniorów.

Kamień milowy w komercjalizacji dostępności

Dotąd systemowe rozwiązania dotyczące dostępności skupiały się głównie na sektorze publicznym, podczas gdy sektor prywatny pozostawał w dużej mierze poza ich zasięgiem. Europejski Akt o Dostępności zmienia tę sytuację, redefiniując, w jaki sposób firmy będą musiały zapewniać dostępność swoich produktów i usług – zwłaszcza w sferze cyfrowej. Uzupełnia on rządowy program Dostępność Plus, dodając do niego wymiar rynkowy – obejmujący e-commerce, bankowość, technologie informacyjne oraz transport pasażerski. To otwiera nowe możliwości na całej długości łańcucha dostaw – dla producentów, przedstawicieli, importerów, dystrybutorów i dostawców usług.

Wpływ na firmy i konsumentów

Wraz z wejściem w życie nowych przepisów, przedsiębiorstwa będą zobowiązane do zapewnienia zgodności swoich produktów i usług z wymaganiami dostępnymi w akcie wykonawczym. Zwolnione z tego obowiązku będą mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 osób oraz o rocznym obrocie lub bilansie nieprzekraczającym 2 milionów euro. Mimo to, będą one zachęcane do dobrowolnego stosowania standardów dostępności. Przewidziano okres przejściowy, który pozwoli firmom dostosować się do nowych wymogów – istniejące umowy na usługi będą mogły obowiązywać do 28 czerwca 2030 roku.

Europejski Akt o Dostępności wyznacza nowe standardy w zakresie dostępności określonych produktów i usług. Dzięki ujednoliceniu wymagań w ramach unijnego rynku wewnętrznego, dyrektywa gwarantuje równy dostęp do rozwiązań cyfrowych – w tym osobom z niepełnosprawnościami i seniorom. Inicjatywa ta wspiera także przejrzystość – firmy będą zobowiązane do przekazywania jasnych informacji na temat dostępności swoich produktów i usług.

Koszty i korzyści związane z dostępnością

Choć dostosowanie się do nowych wymogów dostępności może początkowo wiązać się z dodatkowymi kosztami, w dłuższej perspektywie przyniesie firmom istotne korzyści – zarówno wizerunkowe, jak i finansowe. Z punktu widzenia biznesowego, inwestycja w dostępność może się bardzo opłacić. Zapewnienie dostępności produktów i usług sprzyja kreatywności i innowacjom, dając firmom przewagę konkurencyjną. Co więcej, uwzględnienie różnorodnych potrzeb użytkowników może inspirować do tworzenia bardziej uniwersalnych rozwiązań.

Firmy dostępne to firmy wrażliwe na potrzeby wszystkich konsumentów. Wraz ze zmianami technologicznymi, społecznymi i demograficznymi, zmieniają się też oczekiwania użytkowników. Dla przedsiębiorstw Europejski Akt o Dostępności to szansa na dotarcie do wcześniej niedostatecznie obsługiwanych grup – takich jak osoby z niepełnosprawnościami czy seniorzy – których liczba będzie systematycznie rosła.

Monitorowanie i egzekwowanie przepisów EAA

Każde państwo członkowskie UE będzie odpowiedzialne za egzekwowanie postanowień Dyrektywy 2019/882 – z możliwością nakładania kar administracyjnych w przypadku nieprzestrzegania przepisów. W Polsce organem odpowiedzialnym za monitorowanie i ocenę dostępności produktów i usług dla osób ze szczególnymi potrzebami będzie Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).

Skuteczna realizacja wymaga jednak nie tylko nadzoru państwowego, ale również zaangażowania społecznego. Przejrzystość i współpraca ze wszystkimi interesariuszami – w tym organizacjami pozarządowymi – są kluczowe, aby wskazywać obszary wymagające poprawy i skuteczniej egzekwować przepisy. Szczególne znaczenie będzie mieć głos konsumentów – zwłaszcza tych ze szczególnymi potrzebami – których opinie pomogą wskazać luki w dostępności i dostosować się do zmieniających się oczekiwań.

Budowanie bardziej dostępnego społeczeństwa cyfrowego

W czasach intensywnego rozwoju społeczeństwa cyfrowego, ochrona praw osób z niepełnosprawnościami, seniorów oraz osób o niskich kompetencjach cyfrowych staje się priorytetem. Europejski Akt o Dostępności wspiera budowę społeczeństwa inkluzywnego, w którym dostępność jest podstawowym standardem w projektowaniu przestrzeni, produktów i usług – umożliwiając jak najszerszemu gronu użytkowników samodzielne korzystanie z rozwiązań cyfrowych. Wraz z wdrażaniem nowych wymagań, konieczne będzie uruchomienie programów edukacyjnych, które pomogą firmom lepiej zrozumieć zmieniające się realia prawne.

Choć Europejski Akt o Dostępności obowiązuje jedynie na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej, jego wpływ wykraczać będzie poza granice wspólnoty. Skuteczne wdrożenie Dyrektywy 2019/882 sprawi, że Polska i inne kraje UE pozostaną liderami w dziedzinie dostępności i integracji społecznej.

‍